ابزار منبت کاری (بهترین محل‌های خرید + روش‌های نگهداری)

ابزارها راه ارتباط بدن ما با جهان هستند. دست‌های ما هم برای ورود به جهان منبت کاری، اول باید ابزار منبت کاری را بشناسند تا بتوانند خودشان را برای آشنایی با یکی از زیباترین صنایع دستی آماده کنند. ما اینجاییم تا با همدیگر یک تجربۀ ذهنی ابتدایی از این وسایل منبت کاری داشته باشیم، بعدها که حرفه‌ای شدید و دستتان راه افتاد، مطمئن باشید طوری با ابزار منبت کاری برخورد خواهید کرد انگار که این‌ها جزوی از وجودتان است. الان در نقطۀ شروع یک تجربۀ تازه هستید پس تا می‌توانید این ابزارها را دقیق‌تر بشناسید و بعد کار کردن با آن‌ها را شروع کنید تا این تجربه همیشه تازه بماند. اکتیک هم پابه‌پای شما خواهد آمد تا تجربه‌های جدید و منحصر‌به‌فرد در کنار متخصصان و باتجربه‌ها را به شما تقدیم کند و لذت یادگیری را برای شما دوچندان کند. کشف این تجربه با اکتیک هم به‌صورت حضوری و هم به‌صورت آنلاین ممکن است، پس شما کافی است برای ارتباط با جهان جذاب منبت کاری، شوق زیبای خودتان را به اراده گره بزنید.

معرفی مهم‌ترین ابزار منبت‌کاری

چاقوی حکاکی

چاقوهای حکاکی می‌توانند یکی از بهترین ابزارهای حکاکی روی چوب برای مبتدیان باشند چراکه همه‌کاره هستند و در اندازه‌های مختلف وجود دارند. برخی از پروژه‌ها را می‌توان تنها با استفاده از یک چاقوی حکاکی تکمیل کرد. از چاقوی حکاکی می‌توانید برای ترسیم طرح کلی روی چوب استفاده کنید، کنده‌کاری برای ایجاد فرورفتگی و یا برجستگی روی چوب را انجام دهید و همچنین برای اضافه کردن جزئیات از آن بهره ببرید. این ابزار منبت کاری دارای تیغه اریب، صاف و گرد است، و اندازه‌های مختلفی هم دارد. تیغه این چاقو هدف آن را تعیین می‌کند و اندازه تیغه میزان جزئیات کار را مشخص می‌کند. ازآنجاکه هنگام منبت‌کاری روی چوب، انجام کارهای جزئی و ایجاد تزئینات اغلب با چاقوی حکاکی انجام می‌شود، تیز بودن این ابزار اهمیت زیادی دارد. انواع چوبی که برای منبت‌ کاری استفاده می‌شود طیف وسیعی بین نرم و سخت خواهد داشت، به همین دلیل شما باید نحوه کنترل برش‌های خود را تمرین کنید و شیوه صحیح در دست گرفتن این ابزار منبت کاری را بدانید.

اسکنه

علاوعلاوه بر چاقوهای تیز و باکیفیت، به انواع اسکنه برای منبت‌کاری نیاز خواهید داشت. قدرت زیاد این ابزار منبت کاری آن را برای ایجاد کردن شکاف بر روی چوب و ساخت زبانه مناسب کرده است. همچنین با اسکنه می‌توانید چوب‌های اضافی را بتراشید و اتصالات چوبی پیچیده ایجاد کنید. اسکنه‌ها بسته به‌اندازه و شکل برشی که می‌خواهید روی چوب ایجاد کنید، از تیغه‌های مختلفی برخوردار هستند. بااین‌حال می‌توان اسکنه‌های مخصوص کنده‌کاری روی چوب را به دو دسته اصلی تقسیم کرد: اسکنه‌های تخت (straight) و گوژ (Gouge).

در این بین دو نوع اسکنه تخت (اسکنه‌هایی که تیغه آن‌ها خمیده نیست) وجود دارد: اسکنه تیغه اریب (skew) و اسکنه مستطیلی. اسکنه تیغه اریب، اسکنه‌ای است که از دو طرف خود اریب شده و فرمی ذوزنقه‌ای شکل دارد. از این ابزار معمولاً برای برداشتن سریع چوب‌های اضافی از سطح چوب، کار بر روی گوشه‌ها و داخل کنده‌کاری‌ها استفاده می‌شود. اسکنه تیغه مستطیلی خود در دو شکل ضخیم و نازک وجود دارد؛ هنگام کار بروی چوب‌های سخت و مقاوم، از اسکنه تیغه مستطیلی ضخیم به کار می‌رود و برای انجام کنده‌کاری‌های ظریف از اسکنه تیغه مستطیلی نازک استفاده می‌شود. نگران نباشید، به سمت تجربه کردن منبت کاری که قدم بردارید، شناخت بهترین چوب برای کنده‌کاری به شما در ابزارشناسی هم کمک خواهد کرد.

اسکنه‌های گوژ که به اسکنه تیغه خمیده نیز معروف هستند، برای ایجاد برش‌های عمیق و گرد ساخته‌شده‌اند. شکل نیم‌دایره این اسکنه آن را برای انواع پروژه‌های کنده‌کاری مانند کنده‌کاری مجسمه، کنده‌کاری برجسته و حکاکی مناسب می‌کند. علاوه بر موارد بالا پرداخت‌های دقیق و نهایی بر روی کار نیز با این ابزار منبت کاری امکان‌پذیر است.

مغار منبت کاری

مغار، مهم‌ترین ابزار منبت ‌کاری محسوب می‌شود، تیغه فولادی تیز و برنده این ابزار آن را به مهم‌ترین همراه هر منبت ‌کاری تبدیل کرده است. کنده‌کاری روی چوب و تراشیدن آن برای ر

مغار، مهم‌ترین ابزار منبت ‌کاری محسوب می‌شود، تیغه فولادی تیز و برنده این ابزار آن را به مهم‌ترین همراه هر منبت ‌کاری تبدیل کرده است. کنده‌کاری روی چوب و تراشیدن آن برای رسیدن به فرم موردنظر منبت‌کار توسط مغار انجام می‌شود. این ابزار منبت کاری در اندازه و اشکال مختلف در بازار وجود دارد. هر مغار از دو بخش دسته و تیغه تشکیل ‌شده است. دسته مغار را از جنس چوب و یا پلاستیک می‌سازند؛ حرفه‌ای‌ها و باتجربه ها مغارهای دسته چوبی را به دلیل مقاومتشان در برابر ضربه‌های چکش به مغارهای دسته پلاستیکی ترجیح می‌دهند. علاوه بر دسته عامل دیگری که مغارها را باهم متمایز می‌کند شکل تیغه آن‌هاست، هر تیغه با توجه به کارایی آن از فرم مختلفی برخوردار شده است.

انواع مغار منبت کاری:

• مغار چاقویی
• مغار گلویی یا مغار مشتی
• مغار نیم باز
• مغار تخت
• مغاره شفره

مغار چاقویی، تیغه‌ای کوتاه و شبیه چاقو دارد، فرمی که وظیفه کنده‌کاری‌های دقیق و حکاکی نقش‌های ظریف را به آن محول کرده است. مغار گلویی هم به مغار مشتی معروف است، برای ایجاد حفره‌ها و منحنی‌های عمیق یا کم‌عمق روی چوب استفاده می‌شود. این ابزار منبت کاری که تیغه‌ای با لبه‌های منحنی و اسکوپ شکل دارد، به شما امکان می‌دهد با زاویه تندتر به کار نزدیک شوید. مغار گلویی برای اجرای پروژه‌هایی که نیاز به کنده‌کاری و ایجاد حفره دارند، مانند حکاکی کاسه و یا ایجاد لبه‌های منحنی ابزار بسیار مناسبی است.

برای کار بر روی قسمت‌هایی از چوب که دارای انحنا باشد، مغار نیم‌باز می‌تواند ابزار مناسبی باشد. تیغه این ابزار در قسمت انتهایی خود انحنای کمی دارد. مغار تخت هم برای کار بر روی سطح چوب به‌منظور کندن زمینه طرح و ایجاد خطوط مستقیم و یا ایجاد سطح صاف از این ابزار استفاده می‌شود، این مغار را می‌توان در انواع مختلف مانند مغار تخت قاشقی، مغار تخت نیم‌باز و مغار تخت سر کج در بازار مشاهده کرد.

مغار شفر ابزاری است که از دو لبه مستقیم متصل ‌به‌هم تشکیل ‌شده است و فرمی شبیه به وی انگلیسی دارد. فرمی که آن را برای جدا کردن طرح پروژه از زمینه کار مناسب کرده است. به همین دلیل به مغار شفر، «ابزار جداسازی» نیز می‌گویند. هنگام کنده‌کاری نقش برجسته و ایجاد بافت بر روی کار و همچنین حکاکی اشکال ظریف مانند حروف، نماد از مغار شفر بسیار استفاده می‌شود. شفر با توجه به زاویه تشکیل‌شده بین دو لبه تیغه‌اش از انواع مختلفی برخوردار است. هرچه مغار شفر زاویه کوچک‌تری داشته باشد، برای برش‌های کم‌عمق و باریک و ایجاد طرح‌های ظریف مناسب‌تر می‌شود و زوایای بزرگ‌تر امکان ایجاد طرح و نقش‌های درشت‌تر و جداسازی طرح کلی از زمینه چوب را فراهم می‌آورند. می‌بینید که عملا مغار یکی از اصلی‌ترین وسایل منبت کاری است.

چکش

ابزار منبت ‌کاری بعدی، چکش حکاکی روی چوب است. هنگام استفاده از اسکنه و یا مغار، چکشی که برای ضربه زدن به ابزار انتخاب می‌شود بخش مهمی از برش و طرح نهایی را تعیین می‌کند. چکش مناسب برای منبت کاری چکشی است که با ایجاد نیروی کافی، از خستگی بیش‌ازحد بازو جلوگیری کند، به دسته‌های اسکنه و یا مغار آسیب وارد نکند، تیغه ابزار مورد استفاده منبت‌کار را تغییر شکل ندهد و از همه مهم‌تر، هنرمند هنگام کار با چکش باید بتواند به‌راحتی میزان ایجاد بریدگی‌ها را کنترل کند.

اگر قصد خرید چکش منبت کاری داشته باشید احتمالا با سه نوع چکش مواجه می‌شوید. چکش لاستیکی یا پلاستیکی که به دلیل قدرت کمتر برای استفاده در سطوح چوبی حساس تر استفاده می‌شود تا هنگام ضربه زدن به بافت چوب آسیب نزنیم. چکش حکاکی که نوع محکم‌تری است و برای چوب‌های محکم و به طور کلی در حکاکی روی چوب و سنگ و فلز کاربرد دارد. و آخرین مورد هم کوبه منبت کاری است که باز هم برای ضربه زدن و ایجاد فرم و شکل استفاده می‌شود، کاربردش چیزی بین چکش حکاکی و چکش لاستیکی است و گاها برای کوبیدن میخ چوبی هم استفاده می‌شود.

گیره منبت کاری

یکی از نیازهای اصلی برای ایجاد یک اثر هنری قابل‌ارائه، توانایی کنترل و تمرکز بر روی اثر، در کل فرایند ساخت است. در هنر منبت ‌کاری، گیره‌ها امکان رسیدن به این امر را تسهیل می‌بخشند. گیره‌ها به منبت‌کار کمک می‌کنند تا یک تنه چوبی را در حین کنده‌کاری، حکاکی، طراحی و یا رنگ‌آمیزی، در جای خود ثابت نگه دارد و امکان کنترل بیشتری بر روی هر پروژه را فراهم می‌آورند. به‌علاوه از گیره، برای نگه‌داشتن قطعات چوب پس از چسباندن به یکدیگر نیز استفاده می‌شود.

منبت کاری را باید به تجربه آموخت

آشنایی با ابزار منبت کاری هم مثل هر دانش دیگری، صرفا با خواندن کامل نمی‌شود. اگر علاقه دارید که درباره تک تک ابزارهای منبت کاری بیشتر و بهتر بدانید نوبت آن است که با آنها کار کنید چون ابزار منبت کاری مثل هر وسیلۀ دیگری، زمانی توانایی‌‌های خودش را به شما نشان می‌دهد که با در طی زمان با آن‌ها ارتباط مداوم داشته باشید. تجربه در اینجا هم راه شناخت دقیق ابزار منبت کاری است. شما می‌توانید با بهره‌گیری از توانایی‌ها و تجربه‌های متخصصانی که در اکتیک هستند، به‌راحت‎ترین شکل، چه حضوری و چه آنلاین، به غنی‌ترین تجربه‌ها دسترسی داشته باشید و با حضور این متخصصان، آشنایی اجمالی با ابزار منبت کاری را به شناخت عمیق ابزار منبت کاری تبدیل کنید.

خرید ابزار منبت کاری برای مبتدی ها

اگر به منبت کاری علاقه‌مند شدید و خواستید تجربه‌اش کنید کافیست بدانید که برای شروع هر کار و حرفه‌ای نیاز به خرید ست کامل وسایل نیست. ست ابزار منبت کاری هم از این قاعده مستثنا نیست. کافیست چند ابزار کاربردی اولیه را بخرید و در شروع کار هزینه‌ی زیادی برای خرید وسایل منبت کاری نداشته باشید.

به طور کلی مغار و اسکنه و چکش و گیره نگهدارنده ۴ دسته اصلی لوازم منبت کاری هستند. اما هرکدام از این ابزارها چندین مدل و جنس دارند. برای مثال مغارها را با انواع مختلف دسته پلاستیکی و چوبی با سایزهای مختلف می‌توانید در بازار پیدا کنید. همینطور چکش دو نوع دارد، گیره نگهدارنده دستی و برقی موجود است و …

اما اگر بخواهیم یک پکیج ابزار منبت کاری برای مبتدیان را بهتان پیشنهاد بدهیم کافیست این بسته ی ۶ عددی را تهیه کنید:

• ۴ عدد مغار اصلی کاربردی (ترجیحا با دسته پلاستیکی که سبک تر است و کنترل اش راحت تر)، تخت ساده، نیم باز، گلویی باز، شفره
• چکش (ترجیحا لاستیکی بخاطر کنترل بهتر)
• گیره دستی برای نگهداری سطح کار

قیمت ابزار منبت کاری بستگی به کیفیتشان دارد اما این ست ۶ عددی را از ۸۰۰ هزارتومان (سال ۱۴۰۱) تا ۲میلیون تومان می‌توانید پیدا کنید. قیمت هر یک از ابزارها به صورت تک هم حدودا از ۱۵۰ هزارتومان (سال ۱۴۰۱) تا ۳۰۰ هزار تومان موجود است.

نگهداری از لوازم؛ یک قدم بعد از خرید

بعد از شناخت ابزار منبت کاری و خرید آن ها چه برای کار مبتدی یا حرفه‌ای، وقتش رسیده از آنچه شما را به تجربه هنر ناب وصل می‌کند به خوبی نگهداری کنید. از روی دست استادکارهای باتجربه که الگو بردارید، تمیز کردن لوازم کار و نگهداری مرتب و منظم لوازم، از اصول اولیه کارگاهشان است.

تمیز کردن

خوبی تمیز کردن وسایل منبت کاری این است که برخلاف ابزارهای دیگر مثل ابزار نقاشی یا ابزار سفالگری نیاز به شستشوی گِل ندارید. کافیست با یک دستمال خشک خرده‌های چوب را از روی سطح مغارها و اسکنه و چکش بتکانید و در قفسه بگذاریدشان.

تیز کردن یا چاق کردن مغار

ابزار کنده‌کاری چوب به طور منظم نیاز به تیز کردن دارند تا به بهترین شکل گوشه‌ها و سطوح حساس را برایتان بتراشند. میخ‌ها و منگنه‌ها یا سخت بودن چوبی که روی آن کار می‌کنید سر مغارها را کند می‌‌کند و چندوقت یه بار باید نوک و زاویه لبه برش را تیز کنید و پلیسه‌ها را اصلاح کنید. برای این کار می‌توانید از سنگ سنباده (روش دستی) و یا دستگاه سنگ برقی استفاده کنید. روش برقی سریع تر است و در روش دستی کافیست ابتدا با قسمت زبر سنباده سطح را صاف کنید و سپس با قسمت نرم تر، لبه‌ها را اصلاح و پرداخت کنید.

به تجربه‌اش می‌ارزه!

امتحان کردن منبت کاری و لذت کار با چوب، به تجربه‌اش می‌ارزه!

سوالات متدوال درباره ابزار منبت کاری

سوالی دارید؟ از اکتیک بپرسید و از میزبان‌های باتجربه‌ی منبت کاری جواب بگیرید.