بازهم تکنیک های عکاسی تکراری؟ نه! اینجا حرفی جدید برای گفتن داریم

به عنوان یک عکاس که سال‌ها مشغول عکاسی هستم و با انواع دوربین‌ها کار کرده‌ام، هنوز احساس می‌کنم تکنیک های عکاسی زیادی وجود دارد که باید یادشان بگیرم. من اواسط دهه ۱۳۸۰ عکاسی را شروع کردم، در آن زمان فکر می‌کردم، شرط اول داشتن عکس خوب، دوربین حرفه‌ای است و چندان به تکنیک های عکاسی توجهی نداشتم. سعی می‌کردم کارهای دیگران را تقلید کنم. یعنی به جای آنکه تکنیک های عکاسی حرفه ای یا همان فن ماهی‌گیری را یاد بگیرم، به دنبال ماهی می‌رفتم.

اما رفته‌رفته تکنیک های عکاسی برای من مهم شده‌اند و این ۱۵ سالی که عکاسی می‌کنم، تک‌تک پروژه‌ها به من تکنیکی جدید آموختند. من به شما پیشنهاد می‌کنم، اگر می‌خواهید تکنیک های عکاسی را یاد بگیرید، در درجه اول شهامت ریسک‌کردن و برخورد خلاقانه داشته باشید و دوم اینکه «تمرین» کنید! این تکنیک‌ها یک شبه به دست نمی‌آیند و یک شبه هم از دست نمی‌روند! می‌توانید آن‌ها را با تمرین غنی‌تر کنید و ببنید که چقدر عکاسی‌تان پیشرفت می‌کند!

در این مقاله اکتیک تلاش می‌کنم تا گلچینی از آنچه در عرض این ۱۵ سال به عنوان تکنیک های عکاسی یاد گرفته‌ام را با شما به اشتراک بگذارم.

آیا واقعا باید دوربین حرفه‌ای داشته باشم؟

بستگی دارد! اما اگر به‌دنبال جواب ساده هستید، باید گفت نه لزوما! آیفون ۱۳، سامسونگ گلکسی s21، وان‌پلاس ۹ پرو و…گوشی‌هایی فوق‌العاده برای تصویربرداری و عکاسی هستند. شاید باورتان نشود، اما Unsane اثر استیون سودربرگ، کارگردان مطرح آمریکایی، در سال ۲۰۱۸ با آیفون ۷ پلاس فیلمبرداری شد!

پس اگر منطقی نگاه کنید، برای خلق یک عکس خوب، نیازی به تجهیزات عکاسی آنچنانی و دوربین حرفه‌ای گران‌قیمت نیست. هرچند داشتن دوربین حرفه‌ای مزایایی نیز دارد، اما شما می‌توانید با دوربین گوشی خود عکس‌هایی عالی بگیرید. کافی است مهمترین تکنیک های عکاسی را یاد بگیرید و خوب تمرینشان کنید.

تکنیک های عکاسی به چه کارمان می‌آیند؟

تصور کنید یک شغل تمام‌وقت دارید و بسیار بدان علاقه‌مند هستید. هر روز با علاقه‌ زیاد از خواب بیدار می‌شوید و به سراغش می‌روید. یک روزی احساس می‌کنید که در کارتان هیچ پیشرفتی اتفاق نمی‌افتد، چقدر دلزده می‌شوید؟ چقدر از آن پس کار برایتان ملال‌آور می‌شود؟ عکاسی هم-در هر سطحی که باشید-همین‌طور است. شما اگر در عکاسی پیشرفت نکنید، فقط در به در به دنبال سوژه باید بگردید تا بلکه عکس خوبی بگیرید. حالا اگر شما تکنیک های عکاسی را خوب یاد بگیرید، در هر موقعیتی می‌توانید عکس‌هایی بی‌نظیر بگیرید.

تکنیک های عکاسی به شما کمک می‌کنند امضای شخصی خود را بیابید؛ بهتان یاد می‌دهند که چطور دید هنری به دست آوردی و جدا از همه آن‌ها، چطور لحظات دلنشین زندگیتان را به زیباترین شکل ممکن ثبت کنید.

تکنیک ۱: نور را بشناسید

فتوگرافی از دو بخش فوتو به معنای نور و گرافی به معنای نگاشتن تشکیل شده است. یعنی شما در حال نورنگاری هستید! عکس‌ بدون نور معنا نخواهد داشت. آیا کافی است یک سری قوانین کلی از نور را بدانیم؟ خیر! شما باید به درک درستی از نور برسید، به اینکه چطور نور خورشید می‌تواند با نور مصنوعی ترکیب شود و صحنه‌ای دلربا خلق کند. یا اینکه نورهای خیابان در باران چه انعکاسی به دست می‌دهند! شما باید حواستان به نورهای مختلف و رنگ‌های مختلفش باشد.

البته نباید مثلث (ایزو-سرعت شاتر-دیافراگم) را فراموش کنید! این یکی از تکنیک های عکاسی است که درک آن بسیار به کارتان می‌آید. شما باید رابطه میان این سه را درک کنید. در حالت Pro دوربین گوشی‌تان می‌توانید از این حالت بهره ببرید.

• ایزو یا همان حساسیت-به-نور (sensitivity to light) به زبان ساده درجه حساسیت را معین می‌کند. طبیعتا هر چه قدر عددش بالاتر رود، حسگر دوربین شما به نور حساس‌تر خواهد شد و نورهای ضعیف‌تر را هم ثبت می‌کند. اما باید حواستان باشد که افزایش ایزو باعث ایجاد نویز می‌شود، بنابراین باید در یک بالانسی با سرعت شاتر و عدد دیافراگم آن را کم و زیاد کنید.
• سرعت شاتر (shutter speed) مشخص می‌کند نور چند لحظه (کسری از لحظه) به حسگر دوربین شما برخورد کند. طبیعتا هرچه قدر نور بیشتری وارد شود، عکستان روشنتر خواهد بود! اما مسئله این است که سرعت شاترِ پایین باعث می‌شود تصاویرتان محو شوند!
• دیافراگم (Aperture): دیاگرافم شدت نور را مشخص، و البته جلوه‌ عمق میدان را ایجاد می‌کند. اگر می‌خواهید عمق میدان خوبی داشته باشید و پس زمینه عکستان محو شود، عدد دیافراگم را پایین‌تر از ۲ انتخاب کنید!

تکنیک ۲: سادگی را رعایت کنید، اما خلاقیت فراموش نشود!

آنچه بعد از نور در عکاسی اهمیت دارد، کمپوزیسیون یا همان ترکیب‌ بندی عکاسی است. شما در هر لحظه‌ای که باشید، باید قدر سادگی را بدانید! سادگی همواره جذابیت خود را حفظ می‌کند! پس بیایید شلوغش نکنیم، به دنبال افکت‌های عجیب‌وغریب، ترکیب‌بندی‌های تو در تو نباشیم! البته سادگی به معنی ساده‌انگارانه‌بودن نیست! سادگی می‌تواند نشانه کمال باشد، اگر درست استفاده شود!

سعی کنید حداکثر دو سوژه اصلی برای یک عکس انتخاب کنید و بقیه عناصر را در نسبت با این عناصر اصلی قرار دهید. سوژه‌های اصلی را همیشه در مرکز قرار ندهید، بلکه تلاش کنید تا از نسبت سوژه‌ها و سایر اشیای درون کادر شکل‌های هندسی خیالی بسازید. مثلا سر دو نفری که به هم نگاه می‌کنند و گل رزی که در دستانشان است می‌تواند یک مثلث خیالی ایجاد کند که برای چشم بسیار دلنشین است.

تکنیک ۳: حس حرکت می‌خواهید؟ تکنیک پَن را یاد بگیرید

پیش‌تر توضیح داده‌ام که تکنیک های عکاسی چقدر به مثلث دیافراگم-سرعت شاتر-ایزو وابسته هستند. خب، چه چیزی بهتر از اینکه با شناخت این سه بتوانید نقاط ضعف خود را به نقاط قوت‌تان بدل کنید! برای مثال شما اگر سرعت شاتر را خوب درک کنید، می‌توانید، شبیه همین عکس، از فرد در حال حرکت عکس بگیرید، اما خودش ثابت باشد!

برای این کار چه بکنیم؟ ساده است! باید دوربینتان را در جهت حرکت فرد حرکت دهید با این شرط که سرعت حرکت دستان شما و سرعت حرکت دوچرخه یا هر سوژه دیگری یکی یا بالاتر از آن باشد! برای مثال، دوچرخه در حال حرکت است، سرعت شاتر را روی ۱/۲۵۰ بگذارید و دوربین را به سمت او بگیرید و با همراستا با حرکت دوچرخه، دستانتان را حرکت دهید! در لحظه دلخواه، دکمه شاتر را بزنید. تمام!

از طرف دیگر، شاید عکس‌هایی بخواهید شبیه آسمان شب! یا شبیه چرخ‌وفلکی که در حال گردش است! خب کدام یک از تکنیک های عکاسی را باید استفاده کنیم؟ در اینجا سر و کار شما با سرعت شاتر است! باید نوردهی طولانی‌تری داشته باشید! مثلا دوربینتان را روبروی یک چرخ‌وفلک بکارید (دوربین باید ثابت باشد، پس اگر سه‌پایه ندارید، میزی، تکه‌سنگی و… پیدا کنید) و سرعت شاتر را بگذارید روی ۱۰ ثانیه. چرخ‌وفلک هی می‌چرخد! پس از ده ثانیه شما چرخ‌وفلکی را می‌بینید که شبیه بادبزن شده است! (عکس شب)

تکنیک ۴: در فضای داخلی نور فلاش را فراموش کنید!

اگر فکر می‌کنید نقش فلاش روشن‌کردن تصویر است، کمی باید درباره ایده‌تان تجدیدنظر کنید! فلاش در تاریکی یا نور بسیار کم فایده‌ای ندارد! مگر اینکه بخواهید دنبال عکس ناگهانی باشید! (می‌توانید تجربه‌اش کنید البته!) کار فلاش بیشتر تلطیف و نرم‌کردن سایه‌ها است؛ به‌خصوص فلاش‌های گوشی تلفن همراه.

استفاده دقیق از فلاش یکی از تکنیک های دشوار عکاسی است. اما می‌توانید به‌راحتی بر روی آن کنترل پیدا کنید! زمانی است که در هوای نیمه‌ابری و یا آفتاب تند قرار گرفته‌اید و سایه‌هایی بر روی سوژه‌تان افتاده‌اند. این سایه‌ها آنقدر تیره نیستند، اما ممکن است اذیت‌کننده به نظر بیایند. فلاش دوربین‌تان را روشن کنید و سپس عکاسی کنید! می‌بینید که عکس‌تان به هیچ وجه مصنوعی از آب درنیامده، بلکه فقط از شدت سایه‌های تیره کاسته شده است. این یکی از مهمترین تکنیک های عکاسی است که باید به خاطر بسپارید.

تکنیک ۵: پاناروما و HDR؟ شاید!

خب بسیاری پیشنهاد می‌کنند تا از قابلیت پاناروما و HDR گوشی یا دوربینتان استفاده کنید. من کمی نسبت به این قضیه تردید دارم! خب اول ببینیم پاناروما و HDR چه کار می‌کنند. تکنیک های عکاسی پاناروما شبیه بخیه‌زدن می‌مانند. زمانی است که شما نمی‌توانید کل منظره دلخواهتان را در قاب بگنجانید پس سراغ پاناروما می‌روید! از طرف دیگر HDR (High Dynamic Range) یکی از تکنیک های عکاسی است که با آن، از یک سوژه چندین عکس با نوردهی مختلف می‌گیرند تا عکس نهایی بازه نوری بیشتری را نشان دهد!

پاناورما و HDR در ظاهر تکنیک های عکاسی خوبی هستند، اما عدم‌دقت در استفاده از آن‌ها می‌تواند عکس نهایی را خراب کند. برای مثال زمانی که شما بر روی پاناروما متمرکز می‌شوید، چون قاب روبرویتان واقعی نیست، درک دقیقی از عناصر عکس ندارید و صرفا به داشتن یک عکس عریض یا طویل اکتفا می‌کنید! دقتتان که بیاید پایین، یعنی عکستان از دست رفته است!

از طرف دیگر، استفاده از HDR می‌تواند مخرب باشد! چون نوع کنتراست و روشنایی‌ای که ایجاد می‌کند در نورهای شدید و یا نورهای بسیار کم، مصنوعی به نظر می‌آید! یعنی شما تضادهای نوریِ طبیعی، یعنی تضاد روشنایی و تاریکی صحنه را ممکن است از دست دهید! پس مراقب باشید عکستان خراب نشود!

باهم یاد بگیریم!

البته که اینجا وبلاگ اکتیک است و نه کلاس آموزش عکاسی! اما مشتاقم که شما هم بعد از خواندن این مطلب اگر تجربه‌ای دارید یا یکی دو تکنیک عکاسی ساده و کاربردی بلد هستید برایمان در قسمت نظرات بنویسید.