درست است گرانترین تابلوهای فرانسیس بیکن هنوز در انبار موزه هنرهای معاصر تهران خاک می‌خورند؛ درست است بخش عظیمی از گنجینه این موزه از نظرها پنهان شده است. درست است این سال‌ها، موزه کج‌سلیقگی‌های زیادی به خود دیده است؛ درست است حتی شاهد بودیم که در حیاط موزه هنرهای معاصر تهران، مجسمه‌های آلبرتو جاکومتی با شلنگ شسته می‌شوند، اما با این همه بالا و پایین، هنوز که هنوز است، موزه هنرهای معاصر یکی از بهترین موزه های تهران، یا به عقیده بسیاری، بهترین موزه پایتخت است.
موزه هنرهای معاصر تهران را می‌توان یکی از مهمترین موزه‌های خاورمیانه دانست که جامع‌ترین و مهمترین گنجینه هنر مدرن در خارج از اروپا و آمریکای شمالی را شامل می‌شود. در سال ۱۳۵۶ و به کوشش فرح پهلوی، کامران دیبا، با الهام از بادگیرهای کویری، این بنا را طراحی کرد. ساختمان موزه حاصل تلاقی رویکرد مدرن به معماری و طراحی اصیل ایرانی است و به نوعی دغدغه کامران دیبا درباره هویت ملی ایرانی را نشان می‌دهد.
ما در این مقاله اکتیک با ارائه تاریخچه‌ای کوتاه از موزه هنرهای معاصر تهران، شما را با گنجینه این موزه آشنا می‌کنیم. اگر به هنر و فرهنگ علاقه‌مند هستید، این راهنمای بازدید از موزه هنرهای معاصر می‌تواند به شما کمک کند تا تجربه‌ای عالی از یک محیط فرهنگی و هنری داشته باشید. اگر هم به گردش و بازدید از جاهای تاریخی و فرهنگی علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم با یک میزبان با تجربه در اکتیک تجربه‌اش کنید!
پیشنهاد تجربه: تجربه تهران‌گردی با خرید تجربه‌های گردش و بازدید از اکتیک
آنچه می‌خوانید
تاریخچه موزه هنرهای معاصر تهران: تاریخی طعنه‌آمیز
رشد اقتصادی ایران در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی به سبب افزایش قیمت نفت، درکنار توجه و تأکید بر فرهنگ ایرانی و گسترش تعامل فرهنگی ایران با نهادهای بین‌المللی زمینه‌ساز ساخت موزه هنرهای معاصر تهران شد. موزه هنرهای معاصر تهران درواقع پاسخی به نیاز توجه بیش از پیش به هنر مدرن بود که پیشتر در دهه ۱۳۲۰ با هنرمندان نوگرای ایرانی مانند جلیل ضیاءپور شکل گرفته بود: تهران می‌خواهد به یکی از مراکز فرهنگی مهم در جهان تبدیل شود که برای نمایش آثار هنر مدرن به ساختمان منحصر به فردی نیاز دارد.
فرح پهلوی که علاقه فراوانی به هنر مدرن داشت، پس از بازدید از نمایشگاه ایران درودی، نقاش مشهور ایرانی، مصمم شد تا بودجه‌ای را برای ساخت مرکزی فرهنگی اختصاص دهد. بنابراین ساخت موزه هنرهای معاصر تهران در تعامل میان دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی و کامران دیبا به عنوان معمار و طراح شکل گرفت. ساختمان موزه یک بنای مدرن است که با الهام از بادگیرهای فلات مرکزی ایران طراحی شد. زیربنای موزه مساحتی بالغ بر ۵ هزار متر است که با احتساب باغ‌ها به حدود ۹ هزار متر می‌رسد.
در این موزه، آثار مهمی از هنرمندان مشهوری چون پابلو پیکاسو، پل گُوگَن، آلبرتو جاکومتی، جکسون پولاک، اندی وارهول و.. قرار دارند. ایده موزه را می‌توان حاصل اندیشه جنبش نوگرایانه هنری دانست که در تقاطع فرهنگ ایران و غرب شکل گرفت. این ایده سپس با پشتیبانی «دفتر مخصوص شهبانو» و تصویب سازمان برنامه و بودجه کشور، محقق شد.
موزه هنرهای معاصر ایران، ۱ سال و ۴ ماه پیش از انقلاب ۱۳۵۷ افتتاح شد. برای مراسم افتتاحیه مجموعه‌ای مهم از کارهای هنرمند مفهومی آمریکایی دنیس اوپنهایم (Dennis Oppenheim) به نمایش درآمد که در میان آن‌ها می‌توان به «بدون عنوان، پروپوزال قفس برای تهران» اشاره کرد.
در جریان انقلاب، موزه نیز همانند خیابان‌ها شاهد ناآرامی‌هایی بود، از این بابت کارکنان موزه، آثار هنری را به زیرزمین موزه منتقل کردند تا آسیب نبینند. خوشبختانه میزان آسیب به آثار هنری مدرن بسیار اندک بود، اما پس از انقلاب بسیاری از این آثار، برچسب غیرقابل‌نمایش خوردند و به انبار موزه منتقل شدند.
معماری موزه هنرهای معاصر تهران: سنت در قلب بنایی مدرن
همان‌طوری که گفته شد، بنای موزه هنرهای معاصر تهران خود یک اثر هنری است. معماری این بنا که در ضلع جنوب غربی بوستان لاله قرار دارد، از همه نظر یک معماری فوق‌العاده است. بنای موزه هنرهای معاصر تهران مجموعه‌ای از حجم‌ها است که در بالای آن نورگیرهای مختلف وجود دارد که به جز نورگیرهای ورودی، مابقی به سمت شمال شرق طراحی شده‌اند تا از تابش نور مستقیم آفتاب به داخل ساختمان جلوگیری شود.
بخش اصلی فضای داخلی موزه، حلقوی است. بازدیدکننده وقتی وارد موزه می‌شود، بازدیدش را از ورودی، یعنی گالری شماره یک، شروع می‌کند و کم‌کم همچون معماری خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران، به اعماق هزارتوی ساختمان فرو می‌رود و درنهایت به سطح زیرین گالری شماره یک برمی‌گردد؛ یعنی نقطه شروع بازدید و نقطه پایان یکی هستند.
راهروهای موزه هنرهای معاصر تهران شیب ملایمی دارند و در پایین‌ترین نقطه راهرو اصلی یک حوضچه قرار دارد که «ماده و فکر» اثر هنرمند مشهور ژاپنی، نوریوکی هاراگوچی، در آن جا گرفته است؛ همان حوضچه روغن معروف که اخیرا نیز با اجرایی عجیب در افتتاحیه نمایشگاه «پنج گنج» حاشیه‌های زیادی پیرامونش شکل گرفته.
اگر به هنر مدرن علاقه‌مند هستید، بدون شک موزه هنرهای معاصر تهران تجربه‌ای بی‌نظیر از آثار هنری مدرن را در اختیارتان قرار خواهد داد.
زیرا علاوه بر ارائه‌ی آثار هنری ارزشمند، تجربه‌ای بی‌بدیل از معماری و فضای هنری مدرن و درعین‌حال اصیل را پیش می‌کشد.
گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران؟ هنوز یکی از مهمترین‌ها در دنیا
گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران یکی از ۱۰ گنجینه مهم هنر مدرن در دنیا به شمار می‌آید که آثار متنوعی از سبک‌های مختلف مدرن، از امپرسیونیسم گرفته تا اکپسرسیونیسم انتزاعی و پاپ‌آرت در آن به چشم می‌خورد. مجموع آثار هنری موزه هنرهای معاصر تهران به بیش از ۳۰۰۰ اثر می‌رسد که بسیاری از آن‌ها بدون‌قیمت هستند.
گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران را دانا استاین، دیوید گالووی، کریم پاشابهادری و کامران دیبا کارشناسی کرده‌اند، کارشناسانی بسیار ماهر که هنوز که هنوز است می‌توان از بلندنظری و دقت‌شان به وجد آمد. دانا استاین که یکی از پررنگ‌ترین نقش‌ها را به عهده داشت، آثار بسیار مهمی از پابلو پیکاسو، پل گوگن، فرانسیس بیکن، هنری مور، آلبرتو جاکومتی و مارکس ارنست را برای موزه هنرهای معاصر تهران خریداری کرد.
بنا به گفته کامران دیبا، موزه با پیشتیبانی مالی شرکت نفت ملی ایران، طی دو سال (۱۳۵۵-۱۳۵۷) بیش از ۳۶۰۰۰۰۰ دلار برای خرید آثار هنری غربی و نزدیک به ۹۶۰۰۰ برای خرید آثار هنرمندان ایرانی هزینه کرد. در اینجا می‌توانیم دریابیم که موزه هنرهای معاصر تهران تا چه میزان برای هنر نوگرای ایران که به‌نوعی، تازه پا گرفته بود، اهمیت قائل می‌شد. طبق برآوردها، کل هزینه خرید آثار گنجینه به بیش از ۴۰ میلیون دلار رسیده بود که اکنون قیمتی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار دارد.
راهنمای بازدید از موزه هنرهای معاصر
برای بازدید از موزه به عنوان یکی از جاهای تاریخی تهران می‌توانید به خیابان کارگر شمالی، جنب پارک لاله، موزه هنرهای معاصر مراجعه کنید.
ساعت کار موزه هنرهای معاصر تهران از ساعت ۱۰ تا ۱۷ تمام روزهای هفته- به جز روز دوشنبه-است. همچنین قیمت بلیط موزه هنرهای معاصر تهران۲۰ هزار تومان است. (قیمت بهار سال ۱۴۰۱)
آیا تجربه بازدید از موزه هنرهای معاصر تهران را داشته‌اید؟ برای کسی که اولین بار به این موزه می‌رود چه توصیه‌ای دارید؟ دیدن کدام بخش‌ها را بیشتر توصیه می‌کنید؟
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!