معرق کاری یکی از مشهورترین هنرهای دستی است. این رشته که حتی با گذشت سالیان دراز نیز هنوز جز هنرهای پرطرفدار و ارزشمند است، توسط اساتید مجربی به هنرجویان آموزش داده میشود. اما شاید بدون آموزش معرق کاری به شکل حرفهای، در منزل نیز بتوانید با مهیا کردن چند وسیله ساده و مقداری چوب یک تابلوی معرق کاری زیبا و هنرمندانه بسازید. بنابراین در اینجا سعی کردهایم تا آموزش معرق کاری به شیوهای ساده را به شما بیاموزیم. اگر پس از انجام این آموزش، حس کردید که به هنر معرق کاری علاقه فراوانی دارید، میتوانید به مراکز آموزش معرق کاری در تهران و یا شهرستان خودتان رجوع کنید. تجربه کردن معرقکاری با اکتیک هم پیشنهادی است که بعید است از آن لذت نبرید:
آنچه میخوانید
هنر معرق چیست و آموزش معرق کاری مبتدی را باید از کجا شروع کنیم؟
آموزش معرق کاری را باید از کجا شروع کنیم؟ ابزار و وسایل این هنر را باید از کجا خریداری کنیم؟ آیا معرق کاری میتواند ما را به درآمد برساند؟ اینها سوالاتی است که معمولاً قبل از آموزش معرق کاری روی چوب در ذهن هنرجوها شکل میبندد. ما اینجا هستیم تا به این سوالات پاسخ دهیم. اما قبل از هر چیز بهتر است شما را با هنر معرق کاری بهطور خلاصه آشنا کنیم.
معرق کاری در فرهنگ واژگان با معانیای همچون رگه و وصله یاد شده است. این مترادفات اشاره به تکنیک هنر معرق دارند. در معرق طرح اصلی به اجزایی کوچکتر همانند پازل خرد میشود. سپس هر تکه از این پازل با رنگ و بافتی متناسب در کنار هم دیگر تکهها روی یک سطح که میتواند از جنس چوب باشد، چسبانده میشوند. در نهایت تصویر و فرم اصلی مانند یک پازل به پایان رسیده، پدیدار خواهد شد. هنر معرق انواع مختلف دارد و با استفاده از متریالهایی مانند چرم، کاشی، موزاییک، صدف و استخوان، شیشههای رنگی، فلز و… تولید میشود. اما در این میان چوب مادهای است که خیلی خیلی به هنر اصیل معرق کاری نزدیک است و معمولاً افراد با شنیدن عبارت معرق کاری به یاد تابلوها یا رویههای میزهای چوبی میافتند!
در اینجا نیز آموزش معرق کاری را با استفاده از این ماده برای شما مثال خواهیم زد. با اکتیک همراه باشید.
آموزش معرق کاری روی چوب به صورت گام به گام
همانطور که در مطلب ابزار معرق کاری شرح دادهایم، ابزار معرق شامل موارد زیر است:
- یک میز مخصوص
- تخته پیشکار
- گیره پیشکار
- کمان اره با تیغه اره مویی
- چوبهای مناسب معرق کاری با ارتفاع ۲ الی ۳ میلیمتر اعم از عناب، نارنج، گردو و… که روی سطح آن کمی سمباده کشیده شده است. این کار به علاوه نم کردن سطح چوب کمک میکند تا بافت آن کاملاً مشخص شود.
- چسب چوب مرغوب
- چسب فوری برای چسباندن طرح
- تخته سه لایی سپیداری با بافت نرم
- تخته یک لا یا نئوپان برای زیرکار
- سمباده
- تیغ جراحی برای برش طرح
- طرح
طرح معمولاً در هنر معرق کاری اصیل همانند منبت کاری شامل خطوط اسلیمی و ختایی یا صحنههایی از نگارگری ایرانی میشود. اما میتوانید از طرحهای مدرن و خاص نیز استفاده کنید. برای مثال برخی از طرحهای موریس اشر، گرافیست مشهور هلندی، میتوانند برای معرق کاری مدرن بسیار قابل توجه باشند! همچنین شما تقریباً از هر طرحی میتوانید برای تکنیک معرق استفاده کنید.
مرحله نخست: انتخاب طرح یا نقشه
مرحله نخست انتخاب طرح مورد نظر است. همانطور که گفتیم دامنه انتخاب شما بسیار متنوع و گسترده است. طرح انتخابی شما میتواند از میان نقشهای اصیل و کهن مانند گل و مرغ، اسلیمیها و ختاییها و نگارگری ایرانی و یا از بین طرحهای گرافیستی مدرن و مینیمال باشد. این طرح باید به صورت رنگی و یا سیاه و سفید روی یک کاغذ با سایز مطلوب شما، پرینت شود. به این نکته توجه کنید که بهتر است برای اول کار یک طرح ساده هندسی انتخاب کنید.
مرحله دو: چسباندن طرح مورد نظر روی یک تخته ساده سه لایی
بعد از اینکه طرح مورد نظر را پرینت کردید، حالا نوبت به چسباندن آن روی یک تخته ساده سهلا است. این کار را میتوانید با استفاده از چسب چوب یا چسب فوری انجام دهید.
بهتر است چسب را با کاردکی روی تمامی سطح تخته سهلا پخش کنید و کاغذ را بدون اینکه چروک شود با حوصله روی تخته بچسبانید. میتوانید از یک خط کش نیز برای جلوگیری از ایجاد حباب و برجستگی استفاده کنید. برای این کار خط کش را به آرامی بهصورت عمودی و طولی روی کاغذ چسبانده به تخته بکشید. همچنین میتوان پس از پایان کار یک کاغذ روی طرح قرار داد و سپس با یک تکه دستمال یا حوله حباب و برجستگیهای احتمالی را از بین برد.
مرحله سه: انتخاب یک زیر کار مناسب برای شروع معرق کاری
در آموزش معرق کاری معمولاً میگویند زیر کار بهتر است از سه جنس تخته چند لا، کلاف یا نئوپان باشد. شما نیز بهتر است زیر کار مورد نظر را از میان این سه جنس انتخاب کنید.
مرحله چهار: تقسیم بندی طرح
حالا طرح چسبانده شده روی تخته سهلایی را با یک مداد قرمز به بخشهایی که قرار است به رنگهای متفاوت باشند، تقسیم کنید. برای این کار میتوانید از اعداد نیز کمک بگیرید. بدین ترتیب که مثلاً تمام تکههایی که قرار است به رنگ قرمز و از چوب عناب باشند را به ترتیب A1,A2,A3 بگیرید. قسمتهایی که بناست قهوهای و از جنس گردو باشند را نیز مثلاً عدد B1,B2,B3 و به این صورت…
روی یک پرینت دیگر از طرح نیز همین کار را مجدداً تکرار کنید. در این مرحله شما باید با یک تیغ جراحی و به کمک یک قیچی ظریف پرینت طرح دوم را خرد و تکه تکه کنید.
مرحله پنج: چسباندن تکههای خرد شده طرح روی چوبهای رنگی
در مرحله پنجم آموزش معرق کاری شما باید تکه تکههای طرح خرد شده و پازل شکل دوم را به ترتیب روی چوبهای رنگی موردنظرتان با چسب قطرهای فوری بچسبانید. دقت کنید که کاغذهای خرد شده را روی ترکها و شکستگیهای عمیق چوب نچسبانید. همچنین شما باید قبل از تصمیمگیری و انتخاب چوبها، روی آنها را کمی سمباده نرم بکشید تا طرح و رنگ واقعی چوب مشخص شود. به علاوه شما میتوانید با یک دستمال نم کشیده نیز روی سطح چوب بکشید تا رنگ واقعی و گرهها و چشمهای چوب مشخص شوند.
در آموزش معرق کاری گفته میشود که شما میتوانید قطعات خرد شده طرح را که قبلا روی تخته سه لایی چسبانده و برش دادهاید، با کوبیدن چند میخ کوچک و ظریف نیز به چوب اصلی رنگی متصل کنید. سپس به برش آنها اقدام کنید. اما ما در این آموزش معرق کاری مبتدی سعی کردیم روش سادهتری را به شما یاد بدهیم.
مرحله شش: گیره کردن تخته پیشکار به میز کار اصلی
تخته پیشکار، یک تخته کوچک مستطیلی است با یک مثلث خالی شده در وسط آن. همچنین در راس این مثلث غالباً یک دایره خالی شده نیز وجود دارد. تخته پیشکار به شما کمک میکند تا با دسترسی کامل کمان اره یا مویی را بر سطح چوبهای ظریف حرکت دهید.
مرحله هفت: برش تکههای طرح و چسباندن آنها روی الگوی تخته سه لایی
در این مرحله شما باید شروع به بریدن قطعات مختلف طرح کنید. هر قطعه روی نوعی از چوبها چسبانده شده و شما با استفاده از کمان اره باید طرح را بهصورت دقیق برش دهید. سپس هر قطعه برش زده شده را دقیقاً سرجای خودش روی الگوی اولیه (طرح چسبانده شده روی تخته سه لایی) بچسبانید. کمکم با کنار هم قرار گرفتن قطعات پازلی، طرح معرق کاری شما تکمیل خواهد شد.
همچنین در این مرحله باید از یک صفحه پرس نیز استفاده کنید. همچنین میتوانید یک سطح چوبی روی طرح گذاشته و با گیره محکم ببندید. این امر کمک میکند تا قطعات معرق شما بهصورت کاملاً فشرده برروی سطح چسبانده و شاهد پستی و بلندی نباشید.
مرحله هشت: تکمیل طرح مورد نظر و کشیدن سمباده نرم یا کفساب بر روی آن
زمانی که طرح معرق کاری شما کاملاً شکل گرفت، نوبت به کشیدن سمباده یا کفساب بر روی تمام قطعاتی هست که روی آنها کاغذ الگو چسبانده شده است. شما در این مرحله میتوانید با رعایت اصول از دستگاه کفساب مجهز به سمباده نرم نیز استفاده کنید. سعی کنید با رعایت توازن روی سطح طرح معرق کاری شدهتان را سمباده بزنید.
مرحله نه: دورکاری لبههای قاب
در مراحل آخر آموزش معرق کاری روی چوب شما باید لبههای قاب را با استفاده از رنده و سمباده صیقل دهید.
مرحله ده: رنگ و پرداخت
در مرحله آخر آموزش معرق کاری نوبت به رنگ و پرداخت قاب مورد نظر است. در این مرحله میتوانید از یک قالب رزینی، روغن مخصوص چوب و یا لاک شفاف استفاده کنید. همچنین برخی افراد برای زمینه معرق کاری به جای چوب از پلی استر مشکی نیز استفاده میکنند. هرچند این تکنیک به اعتقاد ما کمی از ارزش قاب کم کرده و وجه بازاری و سری کاری آن را افزایش میدهد.
پیشنهاد خواندنی: اگر به آموزش هنرهای دستی علاقه دارید آموزش چرم دوزی مناسب شماست
آموزش معرق کاری در تهران
در تهران و شهرستانهای مختلف کارگاهها و ورکشاپهای بسیاری برای آموزش معرق کاری موجود است. شما میتوانید با شرکت در این دورهها آموزش معرق کاری حرفهای ببینید و حتی این حرفه را به عنوان شغل اصلیتان برگزینید. هزینه این دورهها بسته به آموزشگاه متفاوت است اما اگر بخواهیم به صورت تخمینی رقمی را به اطلاع شما برسانیم، چیزی در حدود ۵۰ تا ۷۰ هزار تومن برای هر جلسه است. در اینجا شما را با چند نمونه از مراکز آموزش معرق کاری در تهران آشنا میکنیم:
- آموزشگاه جلیلوند / تهران، بزرگراه رجایی – خ. ۱۳آبان – خ. رضازاده – پ ۱۹ / شماره تماس: ۵۵۰۰۱۵۵۷
- معرق کاری خورشیدی / تهران، خیابان خوش – بین خیابان مرتضوی و مالک اشتر – پ. ۲۵۰ / تلفن: ۶۶۸۳۸۴۱۵
- آموزش معرق کاری صبا / تهران، خیابان مدنی – خیابان ناجی – پ. ۱۲۹ / تلفن: ۷۷۵۶۶۱۰۳
- آموزشگاه فرهمند / تهران، بلوار ابوذر – پل چهارم – خ. حبیب – پ. ۳۱ / تلفن: ۳۳۱۵۳۴۲۰
- معرق چوب / تهران، میدان الغدیر – خ. هنگام – بالاتر از ۳۰متری اول – بین کوچه ۸ و ۹ غربی – پ. ۳۴۷ / تلفن: ۷۷۴۴۳۶۵۴
- ویستا، آموزش معرق کاری در تهران / تهران – م. الغدیر – خ. هنگام – بالاتر از ۳۰متری اول – بین کوچه ۸ و ۹ غربی – پ. ۳۴۷ / تلفن: ۷۷۴۴۳۶۵۴
- هنرکده معرق / تهران، منطقه ۲، محله ستارخان – برق آلستوم، ستارخان، بازارسنتی فاز ۱، راهروی همکف شرقی، پلاک ۱۵۰/۱
- معرق کاری و شمع سازی بهرهمند / تهران، منطقه ۲۱، محله شهرک دانشگاه، تهرانسر، بلوار گلها، کوچه ۱۲، پلاک ۱۲
سوالات متداول درباره معرق کاری
بهترین قطر برای معرق کاری چیزی در حدود دو الی سه میلیمتر است.
آموزش معرق کاری برای مبتدی نسبتاً ساده است. برای توضیحات بیشتر مطلب اکتیک را مطالعه کنید.
بله. شما میتوانید با ساخت تابلوهای کوچک، تخته نرد و صفحات شطرنج، جعبه و میز به درآمدی قابل توجه برسید.
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!