حکاکی روی چوب (Wood carving) که آن را با نام مجسمه سازی با چوب می‌شناسیم، هنری است مناسب برای همه کس. همانند مجسمه سازی با گل، پیکر تراشی با چوب گاهی برای سرگرمی است، گاهی هم برای تجارت! هدف هرچه باشد، آنچه اهمیت دارد این است که شما در اینجا با هنر مجسمه روبرو هستید؛ هنری به قدمت تاریخ. پس امتحانش کنید!
مجسمه سازی با چوب هنری است که در سال‌های اخیر بسیار طرفداران بسیاری در سرتاسر جهان پیدا کرده است. رشته‌ای که هرچند نیازمند یادگیری تکنیک و ابزار مجسمه سازی با چوب است، اما بسیار به خلاقیت شما بستگی دارد. من سال‌ها پیش زمانی که نجاری می‌کردم کنجکاو شدم تا بیشتر درباره پیکر تراشی با چوب بدانم! از این بابت درباره کار روی چوب و هنر مجسمه سازی تحقیق کردم.
در این مقاله اکتیک می‌خواهم تجربیاتم از مجسمه سازی با چوب را با شما به اشتراک بگذارم، چونکه فکر می‌کنم اگر به هنر مجسمه سازی علاقه‌مند باشید، شنیدن تجربیات کسانی که سال‌ها آن را زیست کرده‌اند می‌تواند کمک‌کنده باشد.
آنچه می‌خوانید
به تجربه‌اش می‌ارزه!
پیش از خواندن مقاله بهتر است بدانید که همین الان فرصت تجربه کردن مجسمه‌سازی با چوب را در اکتیک دارید! در اکتیک به یک مهمانی مجسمه‌سازی دعوتید! یک میزبان که متخصص مجسمه‌سازی با چوب است در کارگاهش از شما میزبانی می‌کند تا یک بار امتحانش کنید:
انواع مجسمه سازی با چوب
پیش از ورود به بحث می‌توانیم اندکی درباره انواع مجسمه سازی با چوب صحبت کنیم. شما می‌توانید هر کدام که به ذائقه‌تان نزدیک‌تر است را انتخاب کنید.
ویتلینگ (Whittling)
ویتلینگ قدیمی‌ترین نوع پیکر تراشی با چوب است که در آن از چاقوی جیبی برای کنده‌کاری روی چوب استفاده می‌شود. برای این کار ما همیشه به سراغ چوب‌های نرم می‌رویم. زیرا برش و توجه به جزئیات در چوب‌های سخت، به مراتب دشوارتر است. در این نوع مجسمه سازی، اغلب چوب مورد نظر سنباده نمی‌خورد. اگر می‌خواهید پیکره‌های کوچک چوبی با جزئیات فراوان بسازید، ویتلینگ به نظر من بهترین گزینه است.
حکاکی ورقه‌ای (Chip carving)
حکاکی ورقه‌ای مناسب‌ترین روش برای مبتدیان است. در اینجا شما می‌توانید با استفاده از مغار، برش‌های نرمی بر روی چوب ایجاد کنید و به طرح دلخواه خود برسید. از این روش بیشتر برای خلق آثار تزئینی استفاده می‌شود. همچنین قاب‌های عکس و طرح‌های کابینت می‌توانند با این روش انجام شوند. ویتلینگ بیشتر برای فیگورها استفاده می‌شود، حال آنکه حکاکی ورقه‌ای بیشتر مربوط به طراحی است.
نقش‌برجسته (Relief carving)
نقش‌برجسته به تکنیک‌های کنده‌کاری پیشرفته نیاز دارد، پس پیشنهاد می‌کنیم فعلا از آن صرفه‌نظر کنید. نقش‌برجسته‌ها بیشتر با چوب تخت ساخته می‌شوند و از جلو نمای سه‌بعدی و از پشت دارای سطح صاف هستند.
پیروگرافی (Pyrography)
پیروگرافی یک روش منحصربه‌فرد در مجسمه سازی با چوب است که در آن از سوختن چوب به عنوان تزئین استفاده می‌شود. پیروگرافی همان نوشتن با آتش است. برای این روش، شما باید کیت پیروگرافی را تهیه کنید.
حکاکی با اره برقی (Chainsaw carving)
حکاکی با اره برقی پرطرفدارترین نوع مجسمه سازی با چوب است. در این روش از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا استفاده می‌شود. این اتفاق شما را قادر می‌سازد تا هر آنچه می‌خواهید، از فیگور انسان تا اسباب‌بازی، بسازید.
از کجا مجسمه سازی با چوب را شروع کنم؟
برای شروع مجسمه سازی با چوب باید در مورد انواع کنده‌کاری روی چوب، چیدمان و ابزار مجسمه سازی با چوب و کاربرد آن‌ها، بهترین چوب برای مجسمه سازی و نحوه آماده‌سازی آن، روش‌ها و تکنیک‌های کنده‌کاری روی چوب و بسیاری موارد دیگر اطلاعات کسب کنید. مهمتر از همه:
اگر می‌خواهید پیشرفت کنید، باید علاقه داشته باشید، چون مجسمه سازی با چوب هنری است نیازمند تمرین و پی‌گیری و تلاش!
من در اینجا برایتان توضیح می‌دهم که چه چیزهایی لازم است تا مجسمه سازی با چوب را یاد بگیرید. بعد از خواندن این مقاله اکتیک، شما می‌توانید اولین پروژه مجسمه سازی خود را شروع کنید!
قبل از شروع باید چه کنم؟
همین ابتدای کار نیاز است تا یک قدم عقب برگردیم، مکث کنیم و ببینم قبل از شروع پیکر تراشی با چوب به چه چیزهایی نیاز داریم. من می‌فهمم که شما هیجان‌زده هستید و می‌خواهید هرچه زودتر پروژه‌تان را شروع کنید. بنابراین وقتتان را زیاد نمی‌گیرم و می‌روم سراغ نکات ضروری که باید در ابتدا بدانید.
- انتخاب چوب مناسب: اگر چوب مناسب خود را بشناسید، در وقت و هزینه خود صرفه‌جویی می‌کنید. انتخاب چوب درست، میل به یادگیری را در شما افزایش می‌دهد، زیرا باعث می‌شود به چوب عشق بورزید و از آن خسته نشوید!
- انتخاب ابزار مناسب: ابزار مجسمه سازی با چوب بسیار در تعیین محصول نهایی نقش دارد. همان‌طوری که یک معمار بدون ابزار خوب نمی‌تواند، خانه‌ای بنا کند، یا یک نقاش نمی‌تواند با متریال درجه چندم نقاشی درجه یک خلق کند، شما نیز به عنوان پیکر تراش نیاز دارید تا ابزار دقیق و مناسبی انتخاب کنید. حواستان باشد که پولتان را دور نریزید! دقیق انتخاب کنید! خیالتان راحت! در مجسمه سازی با چوب، بسیاری از ابزارها چندمنظوره هستند و می‌توانند برای کارهای متفاوت استفاده شوند.
- همیشه یک پلان و برنامه داشته باشید: قبل از شروع هر کار یا پروژه‌ای، باید پلان کاری که می‌خواهید انجام دهید مشخص باشد. باید در مورد ابزارهایی که می‌خواهید استفاده کنید، چوب مورد نیازتان، طرح پیکره‌تان و… ایده‌های روشنی داشته باشید.
- دستکش بپوشید! شاید عجیب باشد، اما بسیاری از مبتدیان چنان غرق در زیبایی پیکر تراشی با چوب می‌شوند که نکات ایمنی را از یاد می‌برند. به خاطر داشته باشید که شما دارید با ابزارهای تیز و برنده کار می‌کنید و حتی اگر زمانی حرفه‌ای شدید، دستکش را تا حد ممکن در دستان خود حفظ کنید. تنها زمانی که (در آینده) به طرح‌های بسیار ظریف رسیدید، باید دستکش از دست خارج کنید.
- سنباده بزنید! سنبادهکاری مرحله بسیار مهمی در مجسمه سازی با چوب است. با سنباده زدن می‌توانید از بروز مشکلاتی مانند ترک‌خوردگی چوب، فرورفتگی، تولید خرده چوب و.. جلوگیری کنید. حتما هم می‌دانید که سنبادهکاری سطح چوب را صاف می‌کند. بنابراین پیش از آنکه مجسمه سازی با چوب را شروع کنید، سنباده ریز بکشید بر روی چوب.
پیشنهاد خواندنی: اشتباه نکنید! مجسمه سازی با چوب همان منبت کاری روی چوب نیست!
ابزار مجسمه سازی با چوب
چندین ابزار حکاکی وجود دارد که همیشه باید در کارگاه شما موجود باشد. ابزار مجسمه سازی با چوب را می‌توان به چهار گروه اصلی تقسیم کرد.
- مغار (chisel) اغلب به دو دسته مغار سر اریب و دم ماهی تقسیم می‌شوند. مغارها لبه‌هایی مستقیم دارند که برای ایجاد شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. وجود تیغه‌هایی از هر دو طرف باعث می‌شود که مغارها به ابزارهایی پرکاربرد تبدیل شوند.
- اسکنه (Gouges) به عنوان مغار دارای انحنا نیز شناخته می‌شوند. اسکنه‌های U و V بسیار پرکاربردند؛ آن‌ها درواقع مهمترین ابزار مجسمه سازی با چوب هستند همچنین اسکنه قاشقی و خمیده نیز وجود دارد که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسکنه‌ها می‌توانند برای ایجاد گودی در چوب نیز به کار روند.
- چاقو (Knives) چاقوها بیشتر برای ویتلینگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. آن‌ها تیغه‌هایی ثابت با دسته‌هایی بلند دارند. چاقوها جیبی برای ساختن قاشق و چنگال و کاسه چوبی بسیار مناسب هستند.
- ابزارهای برقی (Power tools) ابزارهای برقی انواع مختلفی دارند، اما معروف‌ترینشان همان اره برقی است. ابزارهای برقی تنوع زیادی دارند و گاها می‌توانیم ابزارهای برقی را جایگزین اسکنه و مغارها نیز بکنیم.
۵ نکته کلیدی برای شروع مجسمه سازی با چوب
- میز کاری مناسبی را به مجسمه سازی با چوب اختصاص دهید: نیازی نیست حتمن میزی فانتزی داشته باشید، اما اختصاص‌دادن یک میز مناسب می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
- استفاده از ابزار مجسمه سازی با چوب را به خوبی یاد بگیرید. یاد بگیرید چطور باید چاقو را روی چوب قرار دهید. از مغار و اسکنه ایده بگیرید. آنقدر تمرین کنید تا احساس کنید دیگر به جای ابزار دارید با انگشتان خود کار می‌کنید.
- هم‌راستا با خوابِ چوب برش بزنید. با این کار، چوب بدون شکافتن، بریده می‌شود. اگر در حین کنده‌کاری چوب تمایل به شکستن دارد، جهت آن را سریعا تغییر دهید. اگر چوب را در جهت اشتباه بریده باشید، حتی می‌توانید آن را از صدای چوب متوجه شوید.
- چوب را محکم نگه دارید! همیشه سعی کنید چوب را روی میز کار محکم بچسبانید، بدون آنکه آن را روی پاهایتان قرار دهید. با چاقوی خود برش و شکل‌دهی را آغاز کنید. عجله نکنید! و سعی کنید از هر اشتباهی که مرتکب می‌شوید، درس بگیرید. هر چه قدر می‌خواهید وقت بگذارید. این کار را با نظم و احتیاط انجام دهید و صدالبته ایمنی را فراموش نکنید.
- قبل از شروع، طرح خود را ترسیم کنید. یک تکه کاغذ و یک مداد بردارید و طرح خود را قبل از شروع مجسمه سازی با چوب، روی کاغذ ترسیم کنید. اندازه‌ها را ذکر کنید و تصور کنید که چگونه باید یک مدل چوب سه‌بعدی برای آن طرح ارائه دهید. این مدل همواره نزدیک‌ترین روش برای رسیدن به نتیجه دلخواه است. این کار، همان تبدیل طرح دوبعدی به سه‌بعدی است.
اگر مجسمه ساختن با چوب را تجربه کردید در قسمت نظرات از تجربیاتتان برای ما و خوانندگان اکتیک بنویسید.
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!