چرم محصولی شگفت‌انگیز است که از ابتدای پیدایش انسان تاکنون مورد استفاده او قرارگرفته است؛ لباس، کفش، کیف، کمربند، جلیقه و تقریباً هر چیزی که فکرش را بکنید می‌تواند از چرم درست شود. چرم دوزی امروزه هم همچنان به‌عنوان یک سرگرمی و یک مسیر شغلی جذاب بسیار طرفدار دارد. کار با چرم آن‌قدرها که فکر می‌کنید سخت نیست و حداقلی‌ترین دستاوردش برای کسانی که فقط یک‌بار آن را امتحان کرده‌اند، یک کیف پول بادوام بوده است. کیف پولی که تمام جزئیاتش را سلیقه و نیاز خودشان شکل داده است. ممکن است کنجکاو باشید که ابزار چرم دوزی مناسب برای اجرای پروژه‌های مختلف یا حتی سبک‌های مختلف کار با چرم چه چیزهایی می‌تواند باشد. با اکتیک همراه شوید تا مهم‌ترین ابزار این هنر را باهم بررسی کنیم.
آنچه می‌خوانید
مهم‌ترین ابزار چرم دوزی برای شروع
ابزار زیاد و متنوعی برای کار با چرم وجود دارد. بعضی از این ابزار بسیار تخصصی هستند و بعضی دیگر عمومی‌تر هستند. بعضی از لوازم چرم دوزی تنها در سبک‌های بسیار خاصی از این هنر به کار می‌روند و بعضی دیگر تقریباً برای همه‌نوع فعالیتی در حیطه کار چرم مفید خواهند بود. بااین‌حال خوشبختانه چرم دوزی از آن دسته از فعالیت‌هایی است که می‌توان آن را با ابزارهای نسبتاً کمی شروع کرد. برای کار با ابزار چرم دوزی نیاز به یک کارگاه مستقل نیست و این یعنی اینکه علاوه‌بر امکان کار در محیط خانه، شما نیاز به سرمایه‌گذاری زیادی ندارید و می‌توانید با صرف یک هزینه معقول برای خرید ابزار چرم دوزی شروع به کار کنید.
در ادامۀ مسیر، زمانی که مطمئن شدید می‌خواهید در چه حیطه‌ای از این هنر فعالیت داشته باشید و چه محصولی را درست کنید، سایر ابزار موردنیازتان را تهیه کنید. در این فعالیت هرچقدر که مهارت‌ها و تجربه شما رشد می‌کند، مجموعه ابزارهای شما نیز افزایش می‌یابد. البته این را هم همین ابتدای امر بگوییم که خرید ابزار باکیفیت هم به‌لحاظ اقتصادی و هم به‌لحاظ کیفیت کار می‌تواند برای شروعْ قدم محکم و درستی به شمار بیاید چون عملکرد ابزارهای باکیفیت به‌مراتب بهتر از ابزارهای ارزان‌قیمت است. ابزارهای لازم برای چرم دوزی که در شروع به آن‌ها نیاز دارید، فارغ از سطح تجربه‌تان شامل ابزار زیر است.
ابزار برش، اصلی‌ترین ابزار چرم دوزی
اولین ابزار چرم دوزی که به آن نیاز خواهید داشت، ابزاری برای برش چرم است. قیچی و کاتر مهم‌ترین وسیله شما در این بخش محسوب می‌شوند. تجربه چرم‌دوزان حرفه‌ای نشان داده است که کاتر بسیار بهتر از قیچی برای برش طرحی که بر روی چرم ایجاد کرده‌اید، عمل می‌کند. کاتر امکان ایجاد برش‌های سریع و تمیز را فراهم می‌کند. بهتر است کاتری را انتخاب کنید که در دستتان راحت باشد و بتوانید به‌خوبی کنترلش کنید.
تخته کار یک ابزار چرم دوزی کارآمد
مانند هر فعالیت دیگری شما برای چرم دوزی نیز به یک سطح مناسب برای انجام کارتان نیاز دارید. تخته کار وسیله‌ای از جنس فایبرگلاس است و می‌تواند در برابر اکثر ابزارهای برش مقاومت داشته باشند. اصولاً هنگام کار با چرم بسته به ضخامت آن و تیزی کاتر، برای برش به ایجاد فشار بر روی آن دارید. اگر زیاد به کاتر فشار وارد کنید، می‌تواند علاوه بر برش چرم، سطح زیر آن را هم برش دهد که قطعاً برایتان خوشایند نخواهد بود. به‌همین‌دلیل وجود تخته مناسب این کار بسیاری از دغدغه‌های شما را کم می‌کند و البته باعث می‌شود تیغ کاترتان هم دیرتر کند شود.
درفش
هرچند درفش در ظاهرْ ابزار چرم دوزی ساده‌ای محسوب می‌شود، اما وجودش بسیار لازم است. درفش‌ها اندازه و اشکال مختلفی دارند. سر این ابزار یک نقطه ریز و تیز است و با نزدیک‌شدن به دسته عریض می‌شود. از درفش می‌توانید برای ایجاد سوراخ‌های ریز در چرم برای عبور سوزن و نخ هنگام وصل‌کردن بخش‌های مختلف چرم به هم استفاده کنید. همچنین شما می‌توانید از درفش برای پرداخت ظریف بر روی کار و تمیز کردن بخش‌های ریز کار استفاده کنید. هرچه درفشی که انتخاب می‌کنید ارگونومی بهتری داشته باشد، کار با آن راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود.
دستگاه پرچ زن
دستگاه پرچ‌زن که به پرچ‌کن انبری هم معروف است، یک ابزار چرم دوزی بسیار کاربردی محسوب می‌شود. پرچ‌زن ابزاری است که با آن می‌توانید سوراخ‌های یک اندازه ایجاد کنید. یکی از مهم‌ترین جاهایی که به این ابزار نیاز پیدا خواهید کرد، موقع ایجاد سوراخ بر روی کمربند است. همچنین اگر بخش‌های مختلف کار را چسب زده باشید، ایجاد سوراخ با دیگر ابزار کمی سخت است و این وسیله کار شما را بسیار راحت‌تر خواهد کرد. یکی دیگر از مزیت‌های پرچ‌زن، سروصدای کم آن نسبت به سمبه و مشته است.
نخ و سوزن؛ یک ابزار چرم دوزی همیشگی
برای دوخت هر نوع وسیله چرمی، یک سوزن خوب و تیز یک نعمت محسوب می‌شود. سوزن خوب سوزنی است که استحکام لازم برای عبور از چرم را داشته باشد. برای دوخت اجناس چرمی، باید سوزن‌های مناسبی تهیه کنید. همچنین چشم سوزن چرم دوزی باید به‌اندازه‌ای بزرگ باشد تا نخ‌های مومی و ضخیم مخصوص دوخت کالاهای چرمی بتواند از آن راحت عبور کند. نخ‌های نایلونی موم‌شده مناسب‌ترین نخ برای چرم دوزی به شمار می‌آیند. این نخ‌ها به‌راحتی از چرم عبور می‌کنند و از استحکام خوبی هم برخوردارند.
چسب آهن
همۀ بخش‌های پروژه چرم دوزی به دوختن نیاز ندارد و گاهی لازم است لایه‌های مختلف را به هم بچسبانید. برای این کار چسب آهن بسیار کارا خواهد بود. همچنین اگر زیاد در کار دوختن مهارت ندارید، وجود چسب می‌تواند کمک‌کننده باشد تا لایه‌های کار از روی هم نلغزند و بتوانید با آرامش کار دوختن را به پایان برسانید. استفاده از این چسب بر روی چرم یک پیوند محکم بین لایه‌ها ایجاد می‌کند، اما باید مراقب باشید تا روی کار را چسبی نکنید.
مشته یا چکش
از این ابزار برای ضربه‌زدن به درفش و سمبه استفاده می‌شود. یکی از بهترین گزینه‌ها برای این مورد، استفاده از چکشی با سر غیرفلزی است چون بیشتر ابزارهای چرم دوزی فلزی هستند، استفاده از چکش فلزی می‌تواند باعث آسیب‌دیدن آن‌ها و تغییر شکلشان بشود. همچنین یکی دیگر از مزیت‌های چکش غیرفلزی صدای کم آن هنگام ضربه‌زدن است. چکش را باید در لیست ابزار چرم دوزی مهم در شروع کار قرار دهید.
سمبه؛ متنوع‌ترین ابزار چرم دوزی
همان‌طور که گفتیم چرم را به‌راحتی نمی‌شود با استفاده نخ و سوزن دوخت. برای عبور سوزن از چرم باید سوراخ‌هایی از قبل بر روی آن ایجاد کرد، برای این منظور ابزارهای مختلفی وجود دارد که هرکدام به طریقی این سوراخ‌ها را ایجاد می‌کنند. سمبه یکی از رایج‌ترینِ این ابزارهاست که در اشکال و سایزهای مختلف وجود دارد، سمبۀ اریب‌زن یا چنگالی که برای ایجاد سوراخ‌هایی با فواصل یکسان به‌کار می‌رود، سمبه بسته به طرحی که انتخاب کردید، سوراخ‌هایی به‌همان شکل بر روی چرم ایجاد می‌کند. سمبه را باید بر روی چرم قرار دهید و با چکش بر روی آن بکوبید تا سوراخ مورد نظرتان بر روی چرم ایجاد شود.
لبه گرد کن و آرمیتاژ
ابزار چرم دوزی مناسب برای پرداخت نهایی کار به‌منظور اصلاح لبه‌های چرم، وسیله‌ای به نام لبه‌گرد‌کن است. این ابزار را نیز در سایزهای مختلفی می‌توانید در بازار مشاهده کنید. آرمیتاژ ابزاری است که برای صیقلی‌کردن لبه‌های کار از آن استفاده می‌شود. این ابزار را بر روی لبه چرم می‌کشند تا با اصطکاک ایجادشده، پرزهای چرم از بین بروند و کار نهاییْ محصولی بدون نقص دیده شود. اگر در کار چرم دوزی مصمم هستید و چشمتان به جزئیات حساس است، کار با این دو ابزار را بسیار دوست خواهید داشت.
شیار زن
افراد حرفه‌ای در کار چرم دوزی، به‌خصوص آن‌هایی که از چرخ برای دوخت کالای چرمی مدنظرشان استفاده می‌کنند، شیار زن را یک جزو جدایی‌ناپذیر در ابزار چرم دوزی می‌دانند. آن‌ها از این وسیله برای ایجاد خط دوخت بر روی چرم استفاده می‌کنند تا درنهایت به دوختی تمیزتر و راحت‌تر دست پیدا کنند.
قلم و خط کش
مهم نیست که در چه سطحی از چرم دوزی فعالیت می‌کنید، درهرصورت شما نیاز دارید قبل از برش چرم، طرح و الگوی مورد نظرتان را بر روی چرم ایجاد کنید. قلم ساده‌ترین و یکی از مهم‌ترین ابزار کار شما در تمام طول مسیر کاریتان محسوب می‌شود، ابزار ساده اما کاربردی دیگر خط کش است. از خط کش علاوه‌بر اندازه‌گیری برای ایجاد خطوط صافْ هنگام کار بر روی چرم در مراحل مختلف کار استفاده می‌شود.
حرف آخر؛ ابزار چرم دوزی را بر چه اساس انتخاب کنیم؟
اگر برای کارتان دنبال بهترین ابزار چرم دوزی می‌گردید، باید به شما بگوییم که در انتخاب بهترین ابزار عوامل مختلفی نقش دارند، اولویت شما، سبکی که می‌خواهید کار کنید و البته بودجه‌ای که برای آن در نظر گرفتید مهم‌ترینِ این عوامل هستند. بااین‌حال چیزی که در کار چرم دوزی مهم‌تر از ابزار است، انگیزه و پشتکار شماست. همان‌طور که می‌دانید صنایع دستی ایران به‌دلیل آرشیو بی‌نظیر طرح‌های ایرانی و بومی‌اش همیشه در جهان درخشیده است، شما هم به‌عنوان یک چرم‌دوز می‌توانید با ساده‌ترین ابزار از این پشتوانه عمیق، بسیار الهام بگیرید و از کارتان لذت ببرید. اگر هم در این مسیر به تجربه و دانش استادکارهای چرم دوزی احتیاج داشتید، خوشحالیم که در اکتیک این امکان را برای شما فراهم کرده‌ایم چون اکتیک جهان کشف تجربه‌هاست و شما می‌توانید با بهترین اساتید عرصه چرم دوزی، چه به‌صورت آنلاین و چه آفلاین، در ارتباط قرار بگیرید.
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!